Hukuk Devletinin şartları-islam’da insan hakkı (1’inci bölüm) … “Yirminci yüzyılda, İkinci Dünya Savaşından sonra da yine Almanya’da Pozitif Anayasa metinlerine girdi…” ayrıntılar hayaldefterim de…
Prof. Dr. Hüseyin Hatemi
Hukuk Devletinin şartları-islam’da insan hakkı (1’inci bölüm)
“Hukuk Devleti” terimi; Ondokuzuncu yüzyıl başlarında Almanya’da doğdu. Yirminci yüzyılda, İkinci Dünya Savaşından sonra da yine Almanya’da Pozitif Anayasa metinlerine girdi. Klâsik İslâm Hukukunda, bu anlamda “Devlet” terimi kullanılmıyordu.
Resûl-i Ekrem (S.A.V.); kendisini çağıran Yesrib “Site”sinde Islâm Devletini kurunca, bu Devlete Peygamber Devleti (Toplum Düzeni) anlamında Medînetin-Nebî denmiş idi. “Medîne” terimi; “Polis=civitas”ı (çite) karşılamakta idi.
Daha sonra, “hilâfet” terimi kullanmaya başlandı. Emevî Devrinin sonlarına doğru da herhalde “devlet” terimi yerleşmeye başlamış olacaktır.
Bu arada; İslâm hâkimleri, “Hukuk Devleti” için “Mėdine-i Fâzıla” terimini kullanıyorlardı.
Terimi bir yana bırakalım: Hukuk (Adalet) Devleti; “adalet”in kaaim kılınabildiği oranda gerçekleşir. Bunun gerçekleşebilmesi için de bazı şekli şartlar ve güvenceler söz konusudur.
Her şeyden önce, yukarıda da değindiğimiz gibi, insan hakkı ve adalet; değişmez ve yüce normlara bağlanmış ve velâyet-i emr (yönetim) bu ilkelere, Şeriat’e bağlı kılınmıştır (Câsiye, 45/18).