Doğum Süreci – Sağlıklı Nesiller için Doğum Süreci … “Bebek anne karnındayken beslenme, solunum, sindirim gibi işlevlerini anneye bağlı olarak gerçekleştirir. Ana rahmi bebek için güvenli ve hijyenik bir ortamdır…” ayrıntılar hayaldefterim de…
Doğum Süreci – Sağlıklı Nesiller için Doğum Süreci
DOĞUM
Bebeğin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesi gebelik öncesi ve gebelik döneminde alınacak önlemlerle olduğu kadar, doğumun zamanında, uygun koşullarda ve sorunsuz olmasıyla da ilgilidir.
Doğum doğal, fizyolojik bir olaydır. Hemen her kadının vücudu doğum olayını gerçekleştirebilecek beceri ve kapasiteye sahiptir. Pek çok kadın doğumla ilgili herhangi bir tehlike veya sorunla karşılaşmadan sağlıklı bir bebeğe sahip olabilirler.
Ancak gerekli önlemler alınmadan ve kurallarına uygun yapılmadığı zaman, doğum anne ve bebek için son derece tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Doğum sırasında ortaya çıkabilecek bazı sorunlar bebeğin ölümüne veya ciddî şekilde özürlü kalmasına neden olabilir.
Hamileliğiniz süresince düzenli doktor kontrolleri yaptırmanız, doğumun da sağlıklı olması için önemlidir. Doktorunuz size doğumun ne zaman ve nasıl gerçekleşeceği konusunda bilgi verecektir
Doğumun sorunsuz gerçekleşmesi ve bebeğin sağlıklı doğması için doğumun zamanı, nerede yapıldığı ve doğum biçimi büyük önem taşımaktadır.
DOĞUMUN YERİ
Doğum yapılan yer neden önemlidir?
Doğum hem anne hem de bebek için önemli bir olaydır. Bebek anne karnındayken beslenme, solunum, sindirim gibi işlevlerini anneye bağlı olarak gerçekleştirir. Ana rahmi bebek için güvenli ve hijyenik bir ortamdır. Bebek doğum anında anne karnındaki korunaklı ortamından farklı bir ortama geçmektedir. Bu nedenle doğumu izleyen ilk günlerde dışarıdaki ortama ve koşullara uyum sağlamak zorundadır.
Doğumun gerçekleştiği ortamların ilkel ve sağlığa uygun olmayan koşullar taşıması bebeğin ve annenin kolayca çeşitli hastalıklara yakalanmasına yol açabilir. Eğitilmiş sağlık personeli olmadan evde yapılan doğumlarda bu tür tehlikeler çok daha fazladır.
Ehil olmayan ellerde ve uygun olmayan ortamlarda geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilen doğumlar, anne ve bebek ölümleri veya yaşam boyu sürecek ciddî özürlerle sonuçlanabilmektedir.
Anne ve bebeğin zarar görmemesi için doğumun mutlaka hastane ortamında ve sağlık personeli gözetiminde yapılması gerekir. Eğer evde doğum yapmak zorunda kalırsanız mutlaka deneyimli bir sağlık personelini eve çağırmalısınız. Böylece doğum sırasında ortaya çıkabilecek sorunları en az zararla atlatmanız mümkün olabilecektir.
NORMAL DOĞUM
Normal hamilelik süresi ortalama 40 haftadır. 37 ve 42 haftalık doğumlar da normal kabul edilmektedir.
Doğumun belirtileri nelerdir?
Doğum Sancıları
Doğum sancıları, bel veya kasık ağrısı şeklinde veya âdet sancılarını hatırlatır bir biçimde başlayabilir. Doğum sancılarının ilk evresi 12-16 saat, ikinci evresi ise 6-8 saat sürer. Bu süre kadından kadına değişiklik gösterebilir.
Mukus Tıkacı (Nişan Gelmesi)
Doğumun birkaç gün öncesinde veya doğumun hemen öncesinde, rahim ağzında bulunan sümüksü tıkaç, rahim ağzının genişlenmeye başlaması nedeni ile hafif kanlı ve sümüksü bir sıvı olarak dışarı gelir. Bu olay, doğumun başladığını değil, doğumun yaklaştığını gösterir.
Kasılmalar
Kasılmalar sıklaşmışsa ve düzenli olarak meydana geliyorsa onları ölçmekte yarar vardır. Kasılmalarda iki nokta takip edilmelidir: Ne kadar ara ile geldiği ve ne kadar sürdüğü. Kasılmalar 5 dakikada bir geliyor ve 40 saniye sürüyorsa hastaneye gitme vakti gelmiştir.
Suyun Gelmesi
Doğum sancıları sırasında, bebeği muhafaza eden, sıvı dolu olan kese boşalabilir. Bebeğin başı doğum kanalına girmişse suyun dışarı akışı azalabilir. Su boşaldıktan sonra bebek enfeksiyona karşı korunmasız olduğu için cinsel ilişkide bulunmayın ve banyo yapmayın (duş alabilirsiniz). Doktorunuzu arayın ve bilgi verin. Doktorunuzun size söylediklerine dikkatle uyun.
DOĞUM SÜRECİNDE KARŞILABİLECEK NORMAL DIŞI DURUMLAR
Doğum, kadın vücudunun normal bir fonksiyonudur. Doğumla ilgili tehlike ve sorunların çoğu artık geçmişte kalmıştır. Gebelik süresince erken ve düzenli doktor kontrollerini yaptıran ve bir uzman yardımı ile doğuran kadının ciddi problemlerden korkması için hiçbir neden yoktur. Çıkabilecek zorlukların çoğu artık çabuk ve etkili bir biçimde halledilebilmektedir.
Doğumların büyük çoğunluğunun doğal bir seyri vardır, doktorun kontrolünde ve doktorun yardımıyla doğum olayı normal bir şekilde gerçekleşir. Ancak bazı durumlarda bu doğal gidiş bozulabilir, böyle bir durumda annenin ve bebeğin zarar görmemesi için daha fazla yardım ve müdahale gerekebilir. Müdahale gerektiren nedenler anneden, bebekten veya doğum sürecinin özelliklerinden kaynaklanabilir.
Yolunda gitmeyen bir durum olduğunu ve doğuma daha fazla müdahale edilmesi gerektiğini düşündüren bazı durumlar vardır, Bu belirtiler hamileliğin herhangi bir döneminde kendini gösterebilir. Özellikle hamilelik döneminde iyi kontrol edilmemiş, doktor takibinde ilerlememiş olan gebeliklerde doğum anında acil durumlar ortaya çıkabilir.
Hamilelikte doktor kontrolü gerektiren acil durumlar nelerdir?
Hamilelikte aşağıdaki durumlardan herhangi birinin olması durumunda yolunda gitmeyen bir şeyler olduğu düşünülebilir. Kendinizde bu belirtilerden herhangi birini hissetmeniz durumunda paniğe kapılmadan doktorunuzu aramalısınız.
* Doğum sancıları başlamadan su gelmesi,
* Suyun normal, açık sarı ve berrak renginden farklı olarak koyu sarı ve yeşil renkte gelmesi,
* Suyun kanlı gelmesi,
* Adet kanamasından daha fazla miktarda vajinal kanama olması.
* Bebeğin normalden az hareket etmesi,
* Ağrıların ve kasılmaların hiç geçmemesi,
* Gününden önce başlayan ağrılar,
* Annede baş dönmesi, şiddetli baş ağrısı, bulanık görme; annenin gözlerinin önünde sinekler uçuşması,
* Annenin tansiyonunun aniden yükselmesi, kısa sürede çok kilo alması ve vücudunun şişmesi,
* İdrar yaparken yanma ve ağrı,
* Annede mide bulantısı, karın ağrısı ve az idrara çıkma,
* Bebeğin doğum vaktinin gecikmesi.
DOĞUMUN ZAMANI
Normal gebelik süresi ortalama 40 haftadır. Gebeliğin 37 ve 42. haftaları arasındaki doğumlar da normal kabul edilmektedir. Doğumun 37. haftadan önce olmasına erken doğum, 42. haftadan sonra olmasına ise geç doğum denir. Her iki durumda da anne ve bebek tehlike altındadır.
ERKEN DOĞUM
Hamileliğin 37. haftası tamamlanmadan doğumun gerçekleşmesine prematüre veya erken doğum denir. Erken doğumlar tüm doğumların yaklaşık %9-10’unu oluşturur. Erken doğan bebeklerin yaklaşık % 80’i hamileliğin 32. ve 36. haftaları arasında doğarlar. %6 sı ise hamileliğin 28. haftası tamamlanmadan doğar. Erken doğan tüm bebeklerde ciddî sağlık problemleri ortaya çıkma riski vardır. Fakat çok erken doğan bebekler (28. haftadan önce) ölüm veya yaşam boyu sürecek özürlülük riskiyle karşı karşıyadırlar.
Erken doğan bebeklerde çeşitli nedenlerle ciddî sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu bebekler daha az kilo ile doğarlar, organları yeterince gelişmemiştir ve daha fazla sorunla karşı karşıyadırlar. Bu bebekler doğumdan sonra özel ekipmanların ve uzman doktorların eşliğinde bakıma gereksinim duyarlar.
Uygun koşullarda ve gerektiği biçimde bakım ve tedavileri yapılabilirse erken doğan bebeklerin yaşama şansları yüksektir. Aksi hâlde ölüm riski çok yüksektir. Yaşayanların ise serebral palsi, akciğer ve sindirim sistemi hastalıkları, görme işitme özürleri ve zekâ gerilikleri gibi ciddi sorunları olabilir.
Erken doğumunun nedenleri nelerdir?
Anne ve bebeğin hayatını tehlikeye atabilecek bazı durumlarda doktor erken doğuma karar verebilir. Bu tür özel durumların dışında da bazı kadınlarda erken doğum yapma riski bulunmaktadır.
Bir kadının erken doğum yapma riskini artıran bazı nedenler şunlardır:
* Önceden birden fazla düşük yapma, erken veya geç doğum yapılmış olması,
* Çoğul doğum (ikiz, üçüz gibi),
* Annenin şeker, yüksek tansiyon gibi sürekli hastalıklarının olması,
* Annede kansızlık (anemi) olması,
* Özellikle gebeliğin son dönemlerinde görülen idrar yolu enfeksiyonları veya vajinal enfeksiyonlar salgıladıkları bazı maddeler ile doğum eylemini erken başlatabilir,
* Sigara, alkol veya madde bağımlılığı: Erken doğuma yol açan nedenlerden en önlenebilir olanı sigara kullanımıdır. Erken doğum, sigara kullanan anne adaylarını bekleyen önemli tehlikelerden biridir.
* Annenin 19 yaşın altında ve 35 yaşın üstünde olması,
* Annenin psikolojik durumunun kötü olması.
Erken doğan bebeklerde görülen sağlık problemleri
Erken doğan bebeklerde pek çok sağlık problemi görülmektedir. Bazı bebeklerde bu problemler az ya da orta düzeyde sorun yaratırken bazılarında çok ciddi sonuçlar doğurabilmektedir,
Erken doğan bebekler, solunum sıkıntısı sendromu, kansızlık (anemi), kronik akciğer hastalığı, enfeksiyon hastalıkları gibi önemli sağlık problemleri ile karşılaşabilirler. Bu problemler bebeğin ölmesine veya ileri derecede özürlü olmasına neden olabilir.
Erken doğum riski azaltılabilir mi?
Hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında erken ve düzenli doktor kontrolü ile erken doğum riski azaltılabilir, bu kontroller özellikle şeker hastalığı, yüksek tansiyon gibi sürekli hastalığı olan kadınlar için daha büyük öner taşımaktadır. Hamile kadın erken ve düzenli doğum öncesi bakım aldığı takdirde sorunlar erken tanılanıp tedavi edilebilecektir. Hamilelik süresince sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımından da kaçınılmalıdır.
Erken doğum işaretleri nelerdir?
Doğumun beklendiği tarihten en az üç hafta önce doğum işaretlerinin ortaya çıkması erken doğum riski olduğunu gösterir. Doğumu beklediğiniz tarihten en az üç hafta önce aşağıdaki durumlarla karşılaşırsanız erken doğum riski ile karşı karşıya olabilirsiniz.
* Hazneden (vajinadan) kan geliyorsa,
* Hazneden beyaz, pembemsi veya kahverengi bir su sızıyorsa,
* Adet sancılarına benzer sancılarınız varsa,
* Hafif ve devamlı sırt ağrılarınız varsa,
* Bebeğin aşağıya doğru itildiğini hissediyorsanız,
* 10 dakikada bir ya da daha sık kasılmalar oluyorsa;
erken doğum riskiniz olabilir.
Bu tür durumlarla karşılaştığınızda;
* Ne yapıyorsanız onu durdurun,
* Sol tarafınıza yatarak bir saat kadar dinlenin,
* En az 2-3 bardak su veya meyve suyu için (kahve, çay veya soda değil),
* Belirtiler bir saat içinde geçmezse doktorunuza haber verin,
GEÇ DOĞUM
Gebelik haftasının 42. haftayı tamamlamasına rağmen doğumun gerçekleşmemesi durumunda miat geçmesinden (geç doğum) bahsedilir.
Geç doğum, bebek doğmadan, doğum sırasında ve doğum sonrasında çeşitli sorunların yaşanmasına neden olabilir. Bu sorunlar bebek ve annenin hayatını tehlikeye atar. Ölümlere ve ciddi özürlülüğe neden olabilir.
Geç doğumun nedenleri nelerdir?
Geç doğum tüm gebeliklerin yaklaşık %3’ünde görülür. %90’dan fazlasında herhangi bir neden bulunamamaktadır. %10’dan daha az kısımda ise anensefali (beynin oluşmaması), bebeğin bazı hormonal salgı bezlerinin gelişmemesi ya da plesantada (eş) bir olmasından söz edilebilir. Daha önceki doğumlarında geç doğum yapmış olan kadınların, bundan sonraki gebeliklerinde de geç doğum yapma riski %50’dir.
Geç doğan bebeklerde görülen sağlık problemleri nelerdir?
Doğum süresinin uzaması anne karnında bebeği besleyen hayatî maddelerin (besin maddeleri ve oksijen) azalmasına neden olur. Ayrıca bebeğin içinde durduğu sıvının da azalması söz konusu olacaktır. Bu durumda bebek fetal distres (doğum zorlanması) adı verilen bir durumla karşı karşıya kalacaktır. Beyne yeterince oksijen gitmemesi bebekte ölümlere ve çeşitli fiziksel ve zihinsel özürlere neden olabilir.
Doğum zamanı geçen bebekler anne karnında kendi kakasını yutabilir. Bu, bebeğin akciğerlerinin zarar görmesine neden olarak solunum yetersizliğine yol açmaktadır.
Geç doğum yapan annelerin “iri bebek” doğurma ihtimal yüksektir. 4000 gramın üstünde doğan bebeklere iri bebek denilir. Bebeğin iri olması durumunda doğum yavaş ilerler, bebeğin beynine yeterince oksijen gitmez. Geç doğumda yaşanan bu problemler çocuğun özürlü olma riskini arttırmaktadır.
Geç doğum riski azaltılabilir mi?
Hamilelik öncesinde ve hamileliğiniz boyunca erken ve düzenli doktor kontrolü ile geç doğum yapma riskiniz olup olmadığı saptanabilir. Doktorunuz gerekli görürse, doğum belirtileri olmadan doğumun gerçekleşmesini sağlayacaktır.
Normal gebelik süresi 40 haftadır. Bu süreye ulaştığınız halde doğum belirtileri başlamamışsa mutlaka doktorunuzla görüşmelisiniz.
ZOR DOĞUM
Zor doğum doğumun anormal derecede yavaş ilerlemesidir. Zor doğum anneye veya bebeğe bağlı nedenlerden kaynaklanabilir.
Anneye bağlı nedenler: Bazı kadınların kemik yapısı dardır. Bu yapısal bir durumdur. Doğum kanalındaki yumuşak dokularda tümörler, gelişimsel bozukluklar da olabilir. Bunlara bağlı olarak doğum zorlaşır.
Bazı durumlarda, bebeğin başı ile annenin çatısı arasında uyumsuzluk olması, rahim ağzının sert olması, bebeğin başının uygun pozisyonda olmaması veya ters gelmesi, doğum kanalını tıkayan tümör gibi etkenler nedeniyle ağrılar yeterli sıklık ve şiddette olmasına rağmen açılma olmaz ve doğum gerçekleşemez. Kimi zaman da ağrı ve açılma durur.
Doğumun erken dönemlerinde yeterli kasılma olmaması nedeniyle, doğum ağrılarının etkili hale gelmemesi doğum eyleminin uzamasına neden olabilir.
Rahim yırtılması doğumda karşılaşılan bir diğer örnek risk faktörüdür. Rahim doğum sırasında veya daha önceden yırtılabilir. Yeterli sancı olmasına rağmen açılmanın olmaması, önceden sezaryenle doğum yapılmış olunması, rahmin travmaya uğraması, doğum esnasında dışarıdan rahme fazla miktarda basınç uygulanması, bebeğin başı ile annenin çatısı arasında uygunsuzluk olmasına rağmen suni sancı verilmesi ve ters giden bir şeyler olmasına karşın normal doğumda ısrar edilmesi rahim yırtılmasının temel nedenleridir.
Bu tür durumlar anne ve bebeğin hayatını tehdit eden çok ciddî durumlardır. Bu durumda, doğumun normal yolla gerçekleşmesi mümkün değildir, bebek genellikle sezaryenle doğurtulur.
Bebeğe bağlı nedenler: Anne karnındaki bebeğin iri olması, normal yolla gelmemesi, bebekte herhangi bir sakatlığın olması, çoğul gebelik (ikiz, üçüz) gibi nedenler zor doğum riskini artırır. Bu tür durumlarda bebek doğarken omuz takılması, sonun ayrılmaması, kordon dolanması gibi tehlikelerle karşılaşma riski çok yüksektir.
Zor doğumun bebeğe etkileri nelerdir?
Zor doğum bebeğin ölmesine ya da ciddî şekilde özürlü kalmasına neden olabilecek çeşitli sonuçlar doğurur.
Doğum sırasında bebekte meydana gelen yaralanmalara doğum travması denir. Doğum travmaları bebeğin oksijensiz kalmasına, doğum anında çeşitli enfeksiyon hastalıklarına yakalanmasına, organlarında çeşitli hasarlar oluşmasına neden olur. Bu durumda bebekler zihinsel ya da fiziksel özürlü olarak yaşamlarını sürdürmek zorunda kalacaklardır.
Zor doğum riski azaltılabilir mi?
Hamileliğin erken ve düzenli doktor kontrolü altında geçmesi zor doğum riskiniz olup olmadığının önceden belirlenmesini sağlayacaktır. Doktor annenin yapısal durumunu, doğum yolunda herhangi bir sorun olup olmadığını ya da bebeğin anne karnındaki gelişimini ve geliş biçimini inceleyerek herhangi bir sorun olduğunda ne yapmanız gerektiği konusunda sizi yönlendirecektir.
Özellikle eğitilmiş sağlık personeli olmadan evde yapılan doğumlarda bu tür bir durumla karşılaşıldığında, anne ve bebeğin yaşamı ciddî biçimde tehlikeye girmektedir.
Bebeğin sağlıklı doğmasını sağlamak için doğumun mutlaka bir sağlık kuruluşunda ve uzman sağlık personeli gözetiminde gerçekleştirilmesi gerekir.
