Felsefî Temeli İslâm’da “insan hakkı” kavramı (11’inci bölüm) … “’Kısas’, gerek “nefs” bakımından, gerek uzuvlar bakımından, nefsin nefse, uzvun uzva eşdeğer olması demektir…” ayrıntılar hayaldefterim de…
Prof. Dr. Hüseyin Hatemi
Felsefî Temeli İslâm’da “insan hakkı” kavramı (11’inci bölüm)
“Fesad” suçunun cezası olarak verilen, savaş suçlusunun ölüm cezası; “mağdurlar”ın afu’v yetkisi sorulmaksızın icra edilebilir. Buna karşılık; katil suçu “àdi” bir suç ise, kaatilin öldürülebilmesi için, maktûlün veresesinden hiçbirinin afu’v yetkisini kullanmamış olması gerekir. Varislerden birisi dahî afu’v yetkisini kullandığı takdirde, ölüm cezası verilmez, “diyet” ödenir. Ölüm cezası verildiği takdirde ise “diyet” ödenmez.
Kur’an-ı Kerim’de “Kisas’da sizin için hayat vardır” buyurulur. Gerçekten de ve elbette böyledir (Bakara, 2/179).
Ancak, “Kısas”, mutlaka “zarar” olan suç eylemine “mukabele biz-zarar”da bulunmak anlamına da gelmez. “Kısas”, gerek “nefs” bakımından, gerek uzuvlar bakımından, nefsin nefse, uzvun uzva eşdeğer olması demektir (bkz: Bakara, 2/194’deki Kısas terimi). Gerçekten de “insan haklarında eşitlik ilkesi”ne tam anlamı ile uyulmasında, zenginin gözü ile yoksulun gözü arasında fark gözetilmemesinde insanlık için mutlaka hayat vardır. Ancak; bu ilke, “göz çıkaranın gözü çıkarılır” tarzında aslâ uygulanamaz ve anlaşılamaz. Musa (A.S.); Şeriati’nde de “kısas”dan “eşdeğerlik ilkesi” anlaşılıyordu. Daha sonra, “recm”in yanlış yorumlanması gibi, “Klsas” da “göz çıkaranın gözü çıkarılır” anlayışına dönüştü. “Medinet-un-Nebî” örneğinden sonra karşıdevrim” gerçekleşince, bu kez de aynı yanlış anlayışlar, doğrusunun yerini yanlışı ve “örfi”si almış olan cezalar uygulamasının karşısında, sanki Şeriat’in ifadesi imiş gibi, “Israiliyyat” kanalından İslâm Fıkhına girdi.
İnsan hakları alanında İslâm son ve eşsiz sözü söylemiş, Resûl-i Ekrem (S.A.V.) de sâdık ve emîn bir Resul olarak en güzel şekilde tebliğ etmiştir. İşte bu kadardır ol hikâyet/Bâkisi dürûğ-i bî-nihâyet!
Resûl-i Ekrem (S.A.V.), yalnız erkekler âlemine, yalnız insanlar âlemine, yalnız ins ve cinn âlemine değil hayvanlar âlemine de mutlak rahmettir, Rahmetenlil-âlemîndir. Onun hayvan hakları tebliği, onun düşmanlarının insan hakları tebliğinden, tartışma kabul etmez derecede üstündür.
