Hayata Dair

İnsan Haklarının İlahi Temelleri (1’inci bölüm)

İnsan Haklarının İlahi Temelleri (1’inci bölüm) … “Bir arada yaşamanın insana yüklemiş olduğu bazı sorumluluklar vardır. Bu sorumlulukların yerine getirilmesi, bir bakıma haklardan yararlanmasının ön şartıdır…” ayrıntılar hayaldefterim de…
Prof. Dr. Şükrü KARATEPE

İnsan Haklarının İlahi Temelleri (1’inci bölüm)

“İnsan hakları”, günümüzün en fazla tartışılan konularından biridir. Başlıca hukuk sistemleri, siyasî rejimler, felsefi ve dinî ekoller, insanın kişiliğine bağlı olarak, dokunulmaz, vazgeçilmez ve başkalarına devredilmez bazı hak ve hürriyetlerinin olduğunu kabul etmektedir. İnsan haklarının mahiyeti ve sınırları konusunda, henüz tam bir fikir birliği sağlanamamıştır. Ancak tüm yaklaşımlarda, “insanın diğer yaratıklardan farklı ve üstün” olduğu düşüncesinden hareket edildiği söylenebilir.

İnsanı diğer yaratıklardan “farklı ve üstün” yapan en temel özelliği, “akıl ve irade” sahibi olmasıdır. İnsanoğlu aklı ve iradesi sayesinde, çevresini değiştirmekte, tabiata egemen olmakta, kültür üretmekte tüm diğer yaratıkları kendi yararına kullanarak bir arada yaşamaktadır. Bir arada yaşamanın insana yüklemiş olduğu bazı sorumluluklar vardır. Bu sorumlulukların yerine getirilmesi, bir bakıma haklardan yararlanmasının ön şartıdır. Birlikte yaşadığı insanlara ve toplumuna karşı sorumluluklarımı yerine getiren haklarından yararlanır, Sorumluluklarını yerine getirmeyenlerin ise hakları sınırlanır.

“…temel hak ve hürriyetler…”

İnsan hakları doktrininde, temel hak ve hürriyetler, insanın “vücut bütünlüğüne” yönelik olanlar, “düşünce ve inançlarına” yönelik olanlar, “ekonomik ve sosyal” nitelikli olanlar diye üç temel grupta toplanmaktadır. Kişi dokunulmazlığı, zorla çalıştırma yasağı, işkence yasağı, beden bütünlüğünün korunması, yaşama, seyahat ve yerleşme hakları birinci grupta yer alan haklardandır. Düşünceyi açma ve yayma hürriyeti, basın ve yayın hakkı, ilim ve sanat hakkı, inanç ve ibadet hakkı, siyasi düşünce ve kanaat hakkı, dernek kurma, siyaset yapma, siyasi partilere girme hakkı ikinci grupta yer alan haklardandır. Mülkiyet hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı, sağlık hakkı, çevre hakkı, Sağlık yaşama hakkı gibi hak ve hürriyetler ise üçüncü grupta yer alan haklardandır.

Batıda insan haklarının güvenceye alınabilmesi için gerek düşünce gerekse uygulamada büyük mücadele verildi. Düşünür ve araştırmacılar, kütüphaneler dolusu eser ortaya koydular. Belli bir sınıfın tekelinde olan insan haklarının yaygınlaştırılması uğrunda savaşlara girildi, ihtilaller yapıldı, yasalar, fermanlar, anayasalar yürürlüğe konuldu. Sözleşmeler yapıldı, beyannameler yayınlandı.

Daha Fazla Göster
Başa dön tuşu