Felsefî Temeli İslâm’da “insan hakkı” kavramı (4’üncü bölüm) … “İnsan hakkının sağlanmadığı, “Maûn düzeni” niteliğinin görünmediği bir toplum düzeni de Hukuk (Adalet) Devleti olarak nitelenemez…” ayrıntılar hayaldefterim de…
Prof. Dr. Hüseyin Hatemi
Felsefî Temeli İslâm’da “insan hakkı” kavramı (4’üncü bölüm)
Bir tebliğin uygulanmamasının vebâli, tebliğde bulunana değil uygulamayanlara yüklenir. İslâm tebliğinde “Mâûn düzeni” açısından da eşsiz bir ihtişam vardır. İnsanlık bunun bilincine varıp da hilâfet ödevini gerçekleştirecek yerde “mustaz’af” olarak kalıyorsa ve “müstekbir”ler de onların bu durumda kalması için çeşitli düzenler kuruyorsa, durum kendiliğinden düzelecek değildir.
“Maûn düzeni yoksa Hukuk Devleti olunmaz”
Yaşama hakkının İktisadî güvencelerini görmezlikten gelenler; bu güvenceleri ve dolayısı ile yoksulun ve muhtacin “hakk-t ma’lûm”unu “sosyal haklar” diye ayırır ve bunları “hakim baskı gruplarının keyfi isterse” anlamına gelen bir vaadeye bağlarlar. Böyle olduğu sürece de insan hakkı tam anlamı ile bireye sağlanmış olmaz. İnsan hakkının sağlanmadığı, “Maûn düzeni” niteliğinin görünmediği bir toplum düzeni de Hukuk (Adalet) Devleti olarak nitelenemez. “Klâsik insan hakları ve sosyal haklar” ayırımı bir “aldatmaca”dan ibarettir.
“insanın kölelikten kurtarılması”
Kur’an-1 Kerîme göre; insana “hilâfet” ödevi verilmesi demek; “iki sarp yokuş” gösterilmesi demektir. Bunlardan birisi klâsik anlamda insan haklarıdır; insanın kölelikten kurtarılması, hukukî esaret bağlarının çözülmesidir (Fekk-i rakabe). İkinci sarp yokuş ise, Maûn düzeninin gerçekleşmesi, insanlara -bugünkü terimle- meşru sosyal haklarının verilmesidir. Hilâfet ödevinin yerine getirilmesi; İslâm’ın Hukuk (Adalet) Devleti düzeninin kurabilmesi demektir.
Bunun için de bu iki önemli ve ağır görev arasında “mülazeme” ilişkisi vardır. İnsan haklarının sadece hukukî veya sadece İktisadî güvenceleri sağlanmakla Hukuk Devleti kurulmuş olamaz (Beled, 90/13’e bakınız).
